Opis
Odziani w błyszczące zbroje i zwierzęce skóry, uskrzydleni jeźdźcy z impetem siejący spustoszenie w szeregach wroga – to najczęstszy obraz husarii – najskuteczniejszej w świecie formacji kawaleryjskiej i symbolu siły polskiego oręża w wiekach XVI, XVII i XVIII. Jej fenomenalna skuteczność bojowa budzi do dziś fascynację ale pozostaje także przedmiotem legend i mitów powielanych w literaturze i sztuce.
Jak naprawdę byli opancerzeni i uzbrojeni husarze? Do czego służyły husarskie skrzydła przytroczone do końskich kulbak? Jakich ras koni używali husarze? Jaka była struktura organizacyjna husarskich chorągwi? Skąd rekrutowano husarzy? Kim byli ich dowódcy? W czym tkwiła niewyobrażalna skuteczność bojowa husarii? Najważniejsze dokonania bojowe tej formacji w trakcie wojen Rzeczypospolitej. Czy miały miejsce porażki tej formacji i wreszcie co było główną przyczyną zmierzchu husarii w końcu XVIII wieku? To tylko niektóre zagadnienia omówione i bogato udokumentowane w prezentowanym opracowaniu.
Pomysłodawcą opracowania i autorem zamieszczonego w nim tekstu jest doktor Marek Groszkowski – absolwent Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, pasjonujący się historią wojskowości nowożytnej oraz historią Ukrainy. Trwającą prawie trzy stulecia historię husarii, autor prezentuje w trzech obszernie zilustrowanych rozdziałach ( „Najlepsza Kawaleria Świata”; „Nadjeżdża Husaria”; „Od Chwały do Upadku”).
Jak nie trudno się domyślić, opis dziejów husarii, autor rozpoczyna od jej narodzin, które umiejscawiane są w początkach XVI wieku podczas panowania ostatnich Jagiellonów ( Zygmunt I Stary ). Jednak prawdziwy rozkwit tej formacji konnej przypada na okres panowania Stefana Batorego ( 1576 – 1586 ). To za panowania tego monarchy, chorągwie husarskie przejęły rolę chorągwi kopijniczych w miejsce ciężkiej jazdy. W tym czasie modyfikacji i ujednoliceniu uległa także zbroja husarska oraz uzbrojenie husarza. Unikatową częścią tego rozdziału są szczegółowe opisy husarskich zbroi oraz uzbrojenia, udokumentowane fotografiami oryginałów znajdujących się m.in. w Muzeum Historii Polski w Warszawie i Muzeum Narodowym w Krakowie. Autor opracowania z wielką starannością wyjaśnia także zawiłości szkolenia bojowego przyszłego husarza, co było wieloletnim i niełatwym procesem, rozpoczynającym się już w bardzo młodym wieku. Niezwykle ciekawym zagadnieniem dla Czytelnika mogą okazać się także informacje dotyczące „najlepszego przyjaciela husarza” czyli konia. Okazuje się, że hodowla koni bojowych w Rzeczypospolitej była obwarowana bardzo rygorystycznymi przepisami, których złamanie groziło nawet śmiercią. W kolejnym podrozdziale, autor opracowania przybliża nam postaci najwybitniejszych dowódców oddziałów husarii ( Jan Zamoyski, Stanisław Żółkiewski, Jan Karol Chodkiewicz, Stanisław Koniecpolski, Stefan Czarniecki, Jan III Sobieski ). Ich nadzwyczajne zdolności przywódcze, niebywała inteligencja i spryt, pozwalały niejednokrotnie pokonywać przeważające siły wroga przez podległe chorągwie husarii.
W rozdziale „Nadjeżdża Husaria” , autor na podstawie wieloletnich badań dokumentów archiwalnych, krok po kroku odtwarza przebieg siedmiu wielkich bitew, w których husaria odegrała pierwszoplanową rolę, niosąc historyczną chwałę polskiemu orężu ( bitwa pod Kircholmem; bitwa pod Chocimiem; bitwa pod Trzcianą; bitwa pod Beresteczkiem; zdobycie Moskwy; bitwa pod Wiedniem; bitwa pod Hodowem ). Szczegółowy opis tych bitewnych zmagań został bardzo obszernie udokumentowany mapami, rycinami i schematami ich przebiegu. Nie brakuje także fotografii elementów uzbrojenia, sztandarów oraz portretów dowódców.
W trzecim rozdziale – Od Chwały do Upadku – autor obala szereg powielanych mitów na temat husarii, oraz wyjaśnia przyczyny jej upadku ( likwidacji ). Aby poprzeć swoją argumentację, podobnie jak w poprzednim rozdziale, krok po kroku odtwarza przebieg trzech przegranych bitew, w których brały udział chorągwie husarskie: bitwa pod Gniewem; bitwa pod Warszawą, bitwa pod Kowalewem Pomorskim. Z analizy ich przebiegu jasno wynika, że przyczyną przegranej husarii nie był rozwój broni palnej ale słabość żołnierskiego wyszkolenia oraz geniusz dowódców wroga, którzy zrozumieli, że podstawową siłą husarii jest frontalna szarża husarskich chorągwi. Należy więc tak pokierować przebiegiem bitwy, aby husaria nie mogła rozwinąć swych szyków. Słabość wyszkolenia husarzy, pojawiająca się w końcu wieku XVII wynikała ze słabości ustroju państwa oraz bardzo wysokich kosztów utrzymania chorągwi.
Swą fascynującą opowieść o najlepszej kawalerii świata autor zamyka krótkim podsumowaniem zatytułowanym „Jazda doskonała”, gdzie w skondensowanej formie przypomina najważniejsze wydarzenia, postaci i miejsca związane z historią tej formacji. W końcowej części tego podsumowania, autor dzieli się z czytelnikiem konkluzją z której wynika, że na temat husarii nie wiemy jeszcze wszystkiego. I tak np. do tej pory nie znamy w wystarczający sposób życiorysów wielu znakomitych husarzy. Także do tej pory toczą się spory o rolę imponujących skrzydeł używanych przez husarzy. Nie mniej jednak w naszej pamięci, husaria pozostaje najskuteczniejszą i chyba najpiękniej się prezentującą formacją wojskową w dziejach Polski. Autorski tekst doktora Marka Groszkowskiego dopełniają nie tylko fotografie eksponatów muzealnych uzbrojenia husarzy. W albumie znajdują się także współczesne fotografie miejsc i budowli, gdzie swoje bitwy wygrywała husaria. Na osobną uwagę zasługują fotografie grup rekonstrukcyjnych, których uczestnicy przy okazji rocznic okolicznościowych odtwarzają przebieg bitew czy ich epizodów sprzed kilku wieków. Najważniejsze wydarzenia historyczne, opisywane przez autora, zilustrowane zostały także reprodukcjami obrazów naszych największych malarzy.
UWAGA!
Tradycyjnie do każdego zakupionego egzemplarza dodajemy wartościowy prezent w postaci innej książki.
